طرحواره درمانی (Schema Therapy) یک روش روان‌درمانی جامع و یکپارچه است که توسط جفری یانگ در دهه 1990 توسعه یافته است. این رویکرد به‌طور ویژه برای درمان اختلالات شخصیت، مشکلات طولانی‌مدت و الگوهای رفتاری و احساسی منفی که از دوران کودکی و نوجوانی نشأت می‌گیرند، طراحی شده است. در طرحواره درمانی، تمرکز بر شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار اولیه (Early Maladaptive Schemas) است که می‌توانند منجر به مشکلات روانی و رفتاری شوند.
طرحواره‌های ناسازگار اولیه، الگوهای عمیق و پایدار فکری و احساسی هستند که در دوران کودکی شکل می‌گیرند و به مرور زمان تثبیت می‌شوند. این طرحواره‌ها می‌توانند بر ادراک، احساسات و رفتار فرد در طول زندگی تأثیر بگذارند. برخی از این طرحواره‌ها شامل رهاشدگی، بی‌اعتمادی، وابستگی، نقص و شرم، و محرومیت هیجانی هستند.
افراد برای مقابله با طرحواره‌های ناسازگار اولیه، از سبک‌های مقابله‌ای استفاده می‌کنند. این سبک‌ها شامل اجتناب، تسلیم و جبران افراطی هستند. هر یک از این سبک‌ها می‌تواند به نوعی به مشکلات روانی و رفتاری منجر شود.
حالت‌های طرحواره‌ای وضعیت‌های ذهنی و احساسی هستند که فرد در واکنش به طرحواره‌های فعال خود تجربه می‌کند. این حالت‌ها شامل کودک آسیب‌پذیر، والد منتقد، بزرگسال سالم و کودک شاد می‌شوند. هدف درمانگر در طرحواره درمانی، کمک به فرد برای شناسایی و تغییر این حالت‌ها به حالت‌های سازگارتر است.
طرحواره درمانی چیست؟
در مرحله اول، درمانگر با استفاده از مصاحبه‌ها، پرسشنامه‌ها و تکنیک‌های مختلف، طرحواره‌های ناسازگار اولیه فرد را شناسایی می‌کند. این مرحله شامل بررسی تاریخچه زندگی فرد و شناسایی الگوهای فکری و احساسی منفی است.
در این مرحله، درمانگر به فرد کمک می‌کند تا به طرحواره‌های خود آگاه شود و تاثیر آنها را بر زندگی و رفتارهایش درک کند. این شناخت به فرد اجازه می‌دهد تا بهتر بتواند با این طرحواره‌ها مقابله کند.
در این مرحله، درمانگر با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند بازسازی شناختی، تمرینات رفتاری، و کار با حالت‌های طرحواره‌ای، به فرد کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار را تغییر دهد و به الگوهای فکری و رفتاری سالم‌تر دست یابد.
بازسازی شناختی شامل شناسایی و تغییر افکار و باورهای منفی و ناسازگار است که ریشه در طرحواره‌های ناسازگار اولیه دارند. این تکنیک به فرد کمک می‌کند تا به باورهای منطقی‌تر و سازگارتر دست یابد.
تمرینات رفتاری شامل مواجهه با موقعیت‌های مشکل‌زا و تمرین رفتارهای جدید و سازگارتر است. این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری ناسازگار را تغییر دهد.
در این تکنیک، درمانگر به فرد کمک می‌کند تا حالت‌های مختلف طرحواره‌ای خود را شناسایی کند و به جای حالت‌های ناسازگار، از حالت‌های سازگارتر استفاده کند.
تکنیک‌های تجربی شامل استفاده از روش‌های مختلف مانند تصویرسازی ذهنی، نقش‌بازی و کار با خاطرات کودکی است. این تکنیک‌ها به فرد کمک می‌کنند تا به صورت عمیق‌تر با طرحواره‌های خود کار کند و آنها را تغییر دهد.
طرحواره درمانی به‌طور ویژه برای درمان اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال شخصیت وابسته مفید است. همچنین، این روش برای مشکلات روانی مزمن مانند افسردگی، اضطراب و مشکلات ارتباطی نیز کاربرد دارد. با توجه به تمرکز بر ریشه‌های عمیق مشکلات روانی، طرحواره درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا تغییرات پایدار و معناداری در زندگی خود ایجاد کنند.
طرحواره درمانی رویکردی جامع و یکپارچه است که با تمرکز بر شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار اولیه، به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری سالم‌تری ایجاد کنند. این روش با استفاده از تکنیک‌های متنوع و کاربردی، به افراد کمک می‌کند تا به بهبود کیفیت زندگی و روابط خود بپردازند. طرحواره درمانی، ابزاری قدرتمند در دست درمانگران و افراد جویای بهبود روانی است که با بهره‌گیری از آن می‌توان به تغییرات مثبت و پایدار دست یافت.
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی چیست؟
